Blogreeks: In het Oog van de Storm: De crisis van het korte termijn denken

Weblogbericht | 28-04-2020 | Frido Kraanen

De crisis van het korte termijn denken

Het is vandaag de dag niet voor te stellen, maar er komt ook een periode na Corona. Veel van de aandacht gaat nu begrijpelijk naar crisismanagement. Dat heeft een levensgroot risico: de sterke focus op het nu, vertroebelt de vraagstukken van morgen. Samen krijgen we Corona er onder, maar wat krijgen we na Corona? De crisis van het korte termijn denken kan wel eens een grotere impact hebben dan de COVID19-crisis zelf.

De beslissingen van vandaag worden met stoom en kokend water genomen. Als we al over later denken, is dat alleen maar gerelateerd aan Corona, zo sterk dat minister-president Rutte het over de anderhalvemetersamenleving heeft. De toekomst is dan plots louter verbonden aan het virus. Voorkomen van besmettingen is een terecht doel en dat is zo’n sterk dogma dat traditionele afwegingen van kosteneffectiviteit in de zorg niet meer lijken te bestaan. Uiterst tragisch is dat de kosten per gewonnen levensjaar nu geschat worden op enkele miljoenen, terwijl we tot voor kort beslissingen over dure medicijnen en therapieën op basis van kosten niet toelieten tot onze zorg. Ook al waren ze echt veel goedkoper dan de huidige Corona-rekening. Je zou door een dergelijke overheidsbeslissing maar recent een kind, partner of andere geliefde hebben verloren, dan kijk je nu wat bevreemd naar het schijnbare gemak waarmee nu geld wordt uitgegeven.

Ironie

Iedereen beseft goed dat wat we vandaag meemaken van grote invloed gaat zijn op later. Dat geldt ook voor de zorg. Meer met eHealth, hechtere samenwerking in de regio en meer flexibiliteit. Maar die veranderingen gaan niet alleen over de uitvoering. Ze gaan even goed om de omstandigheden. Want is er vanaf volgend jaar wel voldoende budget? Immers, Minister Hoekstra leende veel geld om de noodmaatregelen vlot te kunnen betalen. We kunnen ons ook wel voorstellen dat het terugbetalen van deze leningen gaat leiden tot een zwaar bezuinigingsprogramma. Dat geld kan dan alleen maar in de collectieve lasten worden gevonden. Ironisch zijn dat de sectoren waar we nu zo hard voor klappen die de echte rekening krijgen. Immers, belasting- en premie-inkomsten zijn lager door de crisis en het effect op het BBP én we hebben nog geld nodig om leningen af te lossen. Het is voor de hand liggend te veronderstellen dat de zorg van de toekomst schraler wordt door de Corona-maatregelen van vandaag. Een extra reden om de crisispraktijk tegen het licht te houden en het in een breder (lees: verder in de tijd) verband te bezien.

Rode cijfers

Tel daar bij op dat dit jaar heel veel zorgorganisaties rode cijfers gaan schrijven in een sector waar de marges traditioneel laag zijn. Terwijl een deel van de zorg overuren draait om de gevolgen van de virus het hoofd te bieden (en dus extra kosten maken) is een ander deel veel van zijn activiteiten en daarmee omzet kwijt (maar niet alle bijbehorende kosten). Het gezond maken van beide effecten is een extra rekening die we nu nog niet scherp op het netvlies hebben.

Korte termijn denken is inherent aan crisismanagement. De coronacrisis is door de maatregelen geen geïsoleerd incident, maar de beslissingen van vandaag denderen door in onze toekomst. Ook dan willen we goede, beschikbare zorg. Het hedendaags crisismanagement heeft een flinke portie meer lange termijn denken nodig, om te voorkomen dat de zorgbehoeftigen van het komend decennium een stuk schraler zorglandschap hebben dan we gewend waren. Want, lagere budgetten, een minder gezonde sector en minder ruimte voor vernieuwing is dan ons voorland. En dat resulteert ook in veel verloren levensjaren. Om dat zo veel mogelijk te voorkomen, moeten we vandaag handelen. Hoe eerder we handelen, hoe positiever de impact op de tijd na Corona.

Frido Kraanen

Bestuurder zorgorganisatie Omring (Noord Holland) en lid KennisRing RVS

Lees alle weblogs in de reeks 'In het oog van de storm' over de coronacrisis