Blog: Omgaan met botsende logica's - Antoinette Reerink

Weblogs

De RVS heeft recent het essay ‘Complexe problemen, eenvoudige toegang – Botsende waarden bewuster afwegen’ gepubliceerd. In dit essay plaatst de Raad de zorg in de context van vraagstukken over rechtmatigheid en beschikbare middelen. Daaraan verbinden we drie logica’s: de logica van het zorgen, de logica van de regels en de logica van het verdelen. Elke logica heeft zijn eigen waarde, maar bij de toegang tot zorg en ondersteuning botsen deze regelmatig. Aan de hand van deze logica’s laten we zien hoe ontoegankelijk- heid ontstaat en hoe het mogelijk is alternatieven te overwegen. De Raad hoopt hiermee het groeiende inzicht te ondersteunen dat de zorg voor mensen met complexe problemen een urgente maatschappelijke kwestie is en dat het debat hierover gebaat is bij verdieping en verbreding. Zowel op het niveau van de stelsels als op het niveau van concrete toegangssituaties.

Omgaan met botsende logica's

Laatst liep ik door Rotterdam in de buurt van het station en werd aangesproken door een wat warrige meneer. Hij vroeg om geld. Het werd al snel duidelijk dat hij die nacht geen plek had om te slapen.

Voor de Rotterdamse daklozenopvang Centraal Onthaal had hij een pasje nodig. En dat pasje zou hij niet krijgen omdat hij stond ingeschreven in Vlaardingen. Hij moest dus in zijn eigen gemeente op zoek naar opvang. Maar daar wilde hij echt niet meer naar toe.

Hij had er al drie maanden gezeten en er was iets naars gebeurd. Maar ja, hier in Rotterdam wachtte hem een natte en koude nacht. Misschien kon hij nog terecht in de crisisopvang, waar meestal wel plek is? Het zag er naar uit dat de man de nacht op straat zou gaan doorbrengen.

Wat zien we hier? De voorzieningen zijn aanwezig, de regels om er binnen te komen zijn helder, maar beide sluiten niet aan op de behoefte van deze man. De volgende dag zou hij koud, verzwakter en meer in de war wakker worden.

Bij de RVS hebben we een essay Complexe problemen, eenvoudige toegang geschreven over de toegang tot zorg voor mensen met complexe problemen. Die toegang is over het algemeen goed geregeld in Nederland, maar juist de meest kwetsbare mensen ervaren dat anders.

Wie uitgaat van medemenselijkheid en doelmatigheid van zorg, zou geneigd zijn deze meneer zo snel mogelijk een dak, een douche en een gezonde maaltijd aan te bieden. Liefst met psychische zorg en begeleiding. De kost gaat immers voor de baat uit. Maar dat de stad selectief is bij de toegang tot nachtopvang, is ook begrijpelijk. Geen gemeente wil een magneet voor daklozen zijn.  

Wat op het ene vlak verstandig lijkt, kan op een ander terrein onverstandig zijn. Het lijkt logisch om de man zorg te bieden, maar dan zijn de lasten tussen de grote stad en de naburige gemeente niet eerlijk verdeeld. De regels om de toegang te beperken zijn helder. Maar is ook helder wanneer je van die regels af kan wijken?

De logica van het zorgen, de logica van het verdelen van schaarse middelen en de logica van het tegengaan van willekeur botsen vaak met elkaar. Botsende waarden bewuster afwegen, is dan ook de ondertitel van ons essay. We zullen met elkaar een georganiseerde manier moeten vinden, om slim uit de kaders van elke logica te kunnen treden.

Dat begint met de erkenning dat het juist bij complexe problemen onmogelijk is om in alle gevallen willekeur tegen te gaan, rechtmatigheid te handhaven en passende zorg te bieden. Keuzes zijn nodig om de schade als gevolg van ontoegankelijkheid voor te zijn.

Daar had de dakloze man in Rotterdam nu nog even niets aan. Ik probeerde wat informatie voor hem op te vragen. Misschien dat hij voor een nachtje zonder pasje ergens zou mogen slapen? Of zou hij voor deze ene keer in Schiedam kunnen overnachten, als hij een taxiritje wilde aanvaarden?

Uiteindelijk vroeg de man of hij kon bellen. Misschien kon hij bij een vriendin terecht. Ze bleek niet thuis…

omslag essay Complexe problemen, eenvoudige toegang

Over de auteur

Antoinette Reerink werkt als senior adviseur bij de RVS. Daarvoor was ze bij Leyden Academy on Vitality and Ageing werkzaam. Daar droeg zij bij aan de ontwikkeling van een ‘narratief kwaliteitskader’ voor de langdurige zorg. Daarnaast werkte zij aan actieonderzoek in opdracht van vijf gehandicaptenorganisaties om een meer relationele benadering van de zorg te beproeven (met waardigheid als uitgangspunt voor ondersteuning). Eerder was zij verbonden aan de Universiteit van Amsterdam als senior onderzoeker en trekker van projecten in de langdurige zorg, en als journalist bij landelijke dagbladen.

Reactie toevoegen

U kunt hier een reactie plaatsen. Ongepaste reacties worden niet geplaatst. Uw reactie mag maximaal 2000 karakters tellen.

* verplichte velden

Uw reactie mag maximaal 2000 karakters lang zijn.

Reacties

Er zijn nu geen reacties gepubliceerd.