Op verzoek van de staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) verkennen we in dit advies hoe we het ‘gewone leven’ kan kinderen kunnen versterken:

• Hoe andere domeinen (dan jeugdhulp) kunnen bijdragen aan het gezond en veilig opgroeien van een nieuwe generatie, ook als kinderen nog niet kampen met problemen die om de inzet van jeugdhulp vragen.
• hoe informele netwerken en structuren kunnen worden geactiveerd, versterkt en benut om bij te dragen aan het versterken van het alledaagse leven.

Meer dan 40% van de ouders in Nederland ervaart problemen op gebieden zoals wonen, schulden of gezondheid, wat directe gevolgen heeft voor de gezinssituatie. Kinderen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van problemen, niet alleen tijdens hun jeugd maar ook op latere leeftijd. Jeugdhulp is niet altijd het meest passende antwoord op reële problemen; vaak ligt de oorzaak op andere domeinen.

Het advies richt zich specifiek op de levensdomeinen van ouders, zoals wonen, inkomen, en gezondheid. Deze vernieuwde focus is essentieel voor het slagen van de doelstellingen van de Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028. De Raad bepleit voor borging van kinderrechten in wetgeving en beleid, introduceert de Kinderrechtentoets als concrete stap, en benadrukt de noodzaak om sociale netwerken van ouders te versterken. Dit alles met als doel een preventieve aanpak te implementeren die kinderen helpt gezond en veilig op te groeien. Nu en in de toekomst.

In dit advies gaan we in hoofdstuk 2 eerst in op de feiten en de cijfers. We onderscheiden een aantal ouderdomeinen waarin ouders met problemen te maken kunnen hebben. Op die domeinen bekijken we wat die problemen betekenen voor het risico dat kinderen lopen op het ontwikkelen van problemen. Hoofdstuk 3 gaat over het borgen van de belangen van kinderen binnen een aantal ouderdomeinen. Aan de hand van 3 praktijkvoorbeelden onderzoeken we hoe de belangen van kinderen geborgd zijn. We focussen daarbij op schulden, wonen en volwassenen-ggz. Sterke sociale netwerken van ouders dragen bij aan een stevige context om in op te groeien. In hoofdstuk 4 gaan we daarom in op (het belang van) verschillende vormen van sociaal kapitaal en het versterken daarvan. Hoofdstuk 5 bevat de aanbevelingen. In hoofdstuk 6, de toegift, laten we zien hoe de aanbevelingen toegepast kunnen worden. Dit doen we aan de hand van een vervolg op de praktijkvoorbeelden uit hoofdstuk 3.

Wij presenteren het advies 'Kinderen uit de knel'. Dit advies is aangeboden aan demissionair staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.