Veiligheid en verantwoordelijkheid in het sociale domein
Wat betekent de veranderende rolverdeling tussen overheid en samenleving voor de omgang met veiligheidsvraagstukken in het sociale domein? Deze vraag staat centraal in het gezamenlijke briefadvies van de RMO en de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) over veiligheidsvraagstukken in het sociale domein. De grootste uitdaging: het goed onderscheiden van verantwoordelijkheden op het gebied van veiligheid. Het sociaal domein is gebaat bij bestuurders die hun rol kennen en professionals en burgers de ruimte geven om veiligheid op hun eigen manier te realiseren.
Verschillende verantwoordelijkheden
Voor een veilig sociaal domein is het van cruciaal belang om onderscheid aan te brengen tussen de verantwoordelijkheid voor het systeem en verantwoordelijkheid voor de uitvoeringspraktijk. De RMO duidde dit onderscheid eerder als het verschil tussen ‘zorgen dat’ en ‘zorgen voor’ (zie Terugtreden is vooruitzien, RMO 2013). De overheid zorgt dat publieke voorzieningen voor iedereen toegankelijk zijn, dat ze voor iedereen betaalbaar zijn en dat er toezicht wordt gehouden op de professionele uitvoering en organisatie ervan.
Overheidsbestuurders die binnen hun rol handelen kijken dus kritisch naar het systeem en richten hun ambities op het maken van functionele regels rond toezicht, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Bij risico’s en incidenten handelen ze alleen indien er een knelpunt in het systeem aan het licht komt. Bestuurders zijn ten slotte niet bevoegd om de professionele praktijk vorm te geven. Het organiseren en realiseren van veiligheid op de dagelijkse werkvloer blijft een zaak van de betrokken professionals.
Lokale aanpak
Juist in de aanloop naar de decentralisaties is deze scheiding van verantwoordelijkheden relevant. Het risico bestaat dat gemeenten op grond van hun nieuwe verantwoordelijkheden nog verder dan voorheen doordringen in de dagelijkse praktijk. In hun briefadvies doen RMO en Rob daarom een handreiking aan gemeenten voor een lokale aanpak van veiligheidsvraagstukken.