E-health in zicht

E-health kan een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van zorg die van hoge kwaliteit, toegankelijk en kosteneffectief is. De zorgsector loopt echter achter bij andere sectoren wanneer het gaat om de inzet van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, zoals e-health. Er blijkt een grote kloof te bestaan tussen hetgeen momenteel aan ondersteuning door e-health mogelijk is en hetgeen in de praktijk gebeurt. Voor de toepassing van e-health blijken in de praktijk legio belemmeringen te bestaan. Deze belemmeringen concentreren zich op drie thema’s: marktstructuur, financiering en wet- en regelgeving.

Uitwisseling onvoldoende

Eén van de belangrijkste problemen is het feit dat gegevens niet of onvoldoende tussen zorgverleners op een elektronische wijze kunnen worden uitgewisseld. In de eerste plaats is dit het gevolg van het feit dat veel van deze gegevens niet elektronisch zijn vastgelegd. In de tweede plaats is dit het gevolg van het niet of onvoldoende toepassen van technische standaar-den. Het gaat hier om standaarden die het mogelijk maken dat gegevens tussen actoren in de zorg digitaal gecommuniceerd kunnen worden.

Doordat het onvoldoende mogelijk is om gegevens langs elektronische weg uit te wisselen, kunnen zorgverleners verstoken blijven van informatie die relevant is voor de door hem of haar te verlenen zorg, herhalen zij onnodige onderzoek, enz. Een ander probleem is angst voor verandering ofwel de bestaande cultuur binnen de zorgsector die onvoldoende openstaat voor de toepassing van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën.

Belemmeringen financieel-economisch gebied

Op financieel-economisch gebied doen zich ook belemmeringen voor. Er wordt relatief te weinig geïnvesteerd en de kwestie van vergoedingen voor de toepassing van e-health is onduidelijk. Daarnaast bestaat er ten aanzien van nieuwe e-healthtoepassingen onvoldoende zicht op de effectiviteit ervan.

Ten slotte doen zich juridische belemmeringen voor. De privacy is onvoldoende gewaarborgd wanneer patiëntgegevens niet op een beveiligde wijze elektronisch worden uitgewisseld. Ook moet het vaststaan dat degenen die elektronisch met elkaar in contact staan ook daadwerkelijk degenen zijn die zij zeggen te zijn.

Kansrijk maar onvoldoende benut

De conclusie is dat toepassing van e-health een kansrijk instrument is om toegankelijke, kosteneffectieve zorg van hoge kwaliteit te bieden, maar dat dit instrument onvoldoende benut wordt. Om dit instrument te benutten dienen bepaalde randvoorwaarden te zijn vervuld en dient een aantal belemmeringen te worden weggenomen. Het scheppen van randvoorwaar-den, het wegnemen van belemmeringen en het geven van stimulansen tot toepassing van e-health zal de zorg ten goede komen.

Het is de taak van de overheid hiervoor de randvoorwaarden te scheppen. Als randvoorwaarden beschouwt de Raad het verplichte gebruik van technische standaarden voor de elektronische uitwisseling van gegevens en de beveiliging van het elektronische gegevensverkeer waar het tot de patiënt herleidbare gegevens betreft. Het zal onmogelijk blijken de door de toepassing van e-health geboden kansen te benutten wanneer niet is voldaan aan deze randvoorwaarden.

Autoriteit

Om hierin te voorzien adviseert de Raad om een onafhankelijke uit publieke middelen gefinancierde autoriteit aan te wijzen, teneinde te bewerkstelligen dat gegevens tussen informatiesystemen op een beveiligde wijze uitgewisseld kunnen worden. Deze autoriteit moet de bevoegdheid hebben zorgaanbieders het gebruik van open standaarden op te leggen. Deze bevoegdheid kan worden gedelegeerd op basis van aanscherping van de Kwaliteitswet zorginstellingen en de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg.

Bevorderen investeringen

De overheid moet bevorderen dat geïnvesteerd wordt in de ontwikkeling en implementatie van e-health door een fonds in te richten. Zorgverzekeraars dienen hierbij een rol te spelen door bij toekenning van gelden commitment aan te gaan dat zij bij positieve resultaten de continuïteit van de bekostiging waarborgen. Duidelijkheid dient te worden geboden op het gebied van de vergoeding van e-healthtoepassingen. Naast de vrees voor inbreuk op de privacy wordt het ontbreken van vergoedingen voor e-healthtoepassingen als een belangrijke belemmering ervaren.

Veranderen van cultuur

Het veld zal zich vooral moeten richten op het veranderen van cultuur. E-health moet in de zorg geïntegreerd worden. Dit zal mede bevorderd kunnen worden door aan te tonen dat toepassing van e-health meerwaarde heeft voor zowel de patiënt als voor de zorgverlener. Dit dient onder meer te geschieden door gebruik te maken van e-health technology assessment om zicht te krijgen op de effectiviteit van e-healthtoepassingen.

Het gaat hier niet alleen om een evaluatie qua kosten, maar zeker ook om zicht te krijgen op kwaliteitswinst en op de organisatorische en maatschappelijke impact ervan. Bovendien zal assessment bevorderen dat zorginhoudelijke e-healthstandaarden tot stand komen en dat e-healthtoepassingen financieel vergoed gaan worden.

E-health kan ertoe bijdragen dat efficiënter gebruik gemaakt wordt van het beschikbare zorgaanbod door professionals te ontlasten van taken die door anderen – en in bepaalde gevallen de patiënt zelf of zijn of haar directe omgeving – uitgevoerd kunnen worden. Dit kan onder meer bevorderd worden door het voor nieuwe e-health-aanbieders die in dergelijke middelen voor patiënten voorzien, gemakkelijker te maken tot de zorgmarkt toe te treden.