De derde levensfase: het geschenk van de eeuw
De Raad is van mening dat de waarde van de derde levensfase in het huidige maatschappelijke debat en in beleid, regelgeving en arrangementen te weinig aandacht krijgt. Er gaat veel aandacht uit naar kwetsbare, eenzame en afhankelijke veelal oude ouderen. Tegelijkertijd is er het beeld van de genietende, consumerende en vitale jonge oudere die net met pensioen is: reizen, concertbezoek, lekker eten, samen fietsen. Deze clichébeelden dienen vervangen te worden door een realistischer en vollediger beeld van de diverse groep jonge ouderen die onze samenleving rijk is. Mensen in de derde levensfase zouden vaker en op een passende manier kunnen worden uitgenodigd om deel te blijven nemen aan de maatschappij.
De derde levensfase als gemeenschappelijke verantwoordelijkheid
Het gebrek aan aandacht voor mensen in derde levensfase lijkt te suggereren dat de manier waarop zij hun leven inrichten in onze samenleving als een individuele vrijheid en keuze wordt beschouwd. De RVS stelt voorop dat iedereen zijn of haar levenswijze zo veel mogelijk naar eigen wens moet kunnen inrichten. Tegelijkertijd benadrukt de Raad dat de beschikbaarheid en toegankelijkheid van deze keuzes een collectief belang dient en ook een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is. Keuzes die mensen in de derde levensfase op individueel niveau maken, zijn sterk afhankelijk van collectieve of maatschappelijke arrangementen, normen en omstandigheden. Bovendien hebben keuzes van mensen in de derde levensfase invloed op de mogelijkheden van andere groepen in de maatschappij. Ook met het oog op de toekomst is het zinvol om aandacht te besteden aan de derde levensfase. Mensen in de derde levensfase zouden zelf vaker en eerder kunnen nadenken over hoe ze oud willen worden, zodat ze maatregelen kunnen nemen. Desgewenst zouden werkgevers, ouderenbonden, gemeenten en anderen hen daarin kunnen faciliteren.
Inspiratie voor de derde levensfase
Met dit advies hoopt de RVS burgers en beleidsmakers te inspireren. We laten zien welke mogelijkheden de derde levensfase biedt, zowel voor mensen in deze levensfase als voor de maatschappij. Hoe kan de samenleving beter aansluiten bij de wensen en behoeften van mensen in de derde levensfase, zodat zij meer mogelijkheden hebben om met hun kennis, ervaring en talenten bij te dragen aan de samenleving? En hoe helpt dit hen om prettig ouder te worden en zich voor te bereiden op hun vierde levensfase, waarin zij meer hulpbehoevend zullen zijn? De concrete uitwerking ervan dient in de praktijk plaats te vinden in dialoog tussen betrokken partijen. Juist door met elkaar in gesprek te gaan en af te stemmen wat waardevol is voor mensen in de derde levensfase, kan beleid worden gevormd dat echt effect heeft en kunnen innovaties worden ingevoerd die werkelijk zullen leiden tot maatschappelijke verschuivingen. De Raad hoopt met dit advies deze dialoog in gang te zetten.
Projectgroep
- Drs. P. (Pieter) Hilhorst, raadslid
- mr. A. (Ageeth) Ouwehand, raadslid
- G. (Greet) Prins, raadslid tot 1 juni 2019
- Dr. A. (Aletta) Winsemius, senior adviseur
- Dr. M.E. (Marlies) Vissers, senior adviseur
Blogreeks De derde levensfase
De maatschappelijke discussie over de derde levensfase is in volle gang. Greet Prins (oud Raadslid) Wakkerde de discussie in 2018 aan op het Beter Oud jaarcongres en Trouw met de prijsvraag over de YEP's in 2019.
De RVS is een blogreeks gestart over welke concrete maatregelen & arrangementen nodig zijn om het potentieel van de derde levensfase te verzilveren. Hoe zorgen we voor de juiste beweging?
Lees hier de blogs in deze reeks:
- Zorg voor de toekomst van ouderen door Pieter Hilhorst & Aletta Winsemius
-
65+ en bewegen: fysiek, sociaal en mentaal van belang door Johan Wakkie & Erik Scherder
-
De derde levensfase: In en na de coronacrisis door Ageeth Ouwehand & Aletta Winsemius
-
De derde levensfase: Ongemak in benadering door Bert van de Wijdeven
-
De derde levensfase: Vitale senioren contra het nocebo-effect door Kees Penninx
-
De derde levensfase: De ene eenzaamheid is de andere niet door Joan van Baarle
-
De derde levensfase: Spelers gezocht voor het derde! door Emile de Roy van Zuydewijn
-
De derde levensfase: Gluren bij de buren door Aad Koster
-
De derde levensfase: Goed zijn voor jonge ouderen is goed voor ons allemaal door Pieter Hilhorst en Aletta Winsemius
In de media
- Zorg voor de toekomst van thuiswonende ouderen, Skipr, 25 februari 2020
- Nederland vergrijst, hoe gaan we daarmee om?, televisieuitzending Jacobine KRO/NCRV, 8 februari 2020
- Oma blijft in eigen buurt, Binnenlands Bestuur, 7 februari 2020
- Voorkom het zwarte gat: laat carrière oudere werknemer minder abrupt eindigen, Volkskrant, 9 januari 2020
- 'Help jonge ouderen langer actief te blijven', Trouw, 9 januari 2020
- Advies: blijf na pensioen doorwerken, Parool, 8 januari 2020
- Potentie van jonge ouderen blijft onbenut, Binnenlands Bestuur, 9 januari 2020
- Werkende ouderen worden vanzelf onderdeel van een hybride arbeidsmarkt, Volkskrant, 9 januari 2020
- Werknemers moeten zelf kunnen bepalen of ze na hun pensioen doorwerken, Spraakmakers Stand.nl NPO Radio 1, 9 januari 2020
- 'Recent gepensioneerden lopen tegen hindernissen aan, gemis voor samenleving', Radar, 8 januari 2020
- Mensen na pensioen laten doorwerken?, interview Jet Bussemaker bij Dit is de dag NPO Radio 1, 8 januari 2020
- Voorkom zwart gat en blijf gezond: waarom je ook na je pensioen (een beetje) moet blijven werken, RTL nieuws, 8 januari 2020
- Vitale ouderen kunnen veel meer betekenen voor de samenleving, Sociale Vraagstukken, 8 januari 2020
- RVS: Laat vitale ouderen een grotere rol spelen in de zorg, Skipr, 8 januari 2020
- Adviesrapport: overheid laat potentie ‘jonge ouderen’ liggen, NRC, 7 januari 2020
- Advies: Geef oudere medewerker na pensioen overbruggingsbaan, Algemeen Dagblad, 8 januari 2020
- 'Te veel hindernissen voor senior die zich nuttig wil maken', Nederlands Dagblad, 8 januari 2020
- „Te veel hindernissen voor senior die zich nuttig wil maken”, Reformatorisch Dagblad, 8 januari 2020
- Mogelijkheden van vitale ouderen te weinig benut, Nederlands Dagblad, 8 januari 2020
- Waarom jonge ouderen onmisbaar zijn, Zorg+Welzijn, 8 januari 2020
- 'Te veel hindernissen voor senior die zich nuttig wil maken', Welingelichte Kringen, 8 januari 2020
Bijlagen bij advies De derde levensfase
-
Kernboodschap advies De derde levensfase
-
Infographic advies De derde levensfase in cijfers
-
Samenvatting advies De derde levensfase
In de afgelopen eeuw kregen we een levensfase cadeau. We worden ouder en blijven bovendien langer gezond. Hierdoor hebben velen ...
-
Summary of the advice 'The Third Phase of Life: the Gift of the Century'
In the last century, we have been gifted an extra phase of life. We are getting older and, moreover, stay healthy longer. As a ...