Maatwerk geboden bij werkenden met langdurige klachten na covid
Er moet ruimhartig worden omgegaan met werkenden met langdurige klachten na covid, en in het bijzonder met zorgpersoneel dat in de frontlinie heeft gestaan gedurende de pandemie. Dat stelt de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) in het vandaag gepubliceerde advies ‘(Maat)werk bij langdurige klachten na covid’. Dit maatwerk is nodig om deze groep te erkennen, te steunen en te behouden op de arbeidsmarkt.
Onduidelijk
Het is onduidelijk hoeveel mensen last hebben van langdurige klachten na covid, maar geschat wordt dat 1-2% van de besmette mensen na een jaar nog klachten heeft. Deze groep heeft te maken met grotendeels onbegrepen en grillig verlopende klachten die grote invloed hebben op de kwaliteit van leven. De RVS acht het van groot belang om in te zetten op aanvullend onderzoek. Ook met het oog op andere bestaande en toekomstige postinfectieuze aandoeningen, in het kader van het vergroten van de pandemische paraatheid.
Problemen
Veel mensen met langdurige klachten na covid ondervinden problemen op het gebied van werken en sociale zekerheid en een deel heeft te maken met stigmatisering en gebrek aan erkenning. Omdat de aandoening is ontstaan te midden van een pandemie met ontwrichtende maatregelen en er nog nauwelijks iets bekend was over de aandoening, waren de mogelijkheden voor herstel en re-integratie anders dan gewoonlijk. Toch zijn nu, ruim 2 jaar na de eerste coronagolf, de eerste ontslagen gevallen, waaronder veel zorgpersoneel.
Erkenning en steun zorgpersoneel
De RVS stelt dat de huidige regeling om personeel bij zorginstellingen met langdurige klachten langer in dienst te kunnen houden onvoldoende is. De regeling zou moeten worden uitgebreid en verplicht worden gesteld. Werkgevers zouden hiervoor volledig gecompenseerd moeten worden. Daarnaast biedt de RVS meerdere mogelijkheden voor erkenning en compensatie van leed, bijvoorbeeld in de vorm van een fonds. Er werd een groot beroep gedaan op zorgmedewerkers om, in het begin veelal onbeschermd, door te werken in nauw contact met besmette patiënten. Diezelfde groep heeft vaak onvoldoende mogelijkheden voor herstel en re-integratie gehad, verliest inkomen en wordt ontslagen. De steeds verder oplopende arbeidsmarkttekorten zijn een bijkomend argument om ruimhartig om te gaan met re-integratie van zorgpersoneel.
Specifieke maatregelen voor alle werkenden
De RVS concludeert verder dat ook voor alle andere beroepen specifieke maatregelen, zoals verlenging van re-integratie en maatwerk daarbij, geboden zijn bij mensen met langdurige klachten na covid. De grote groep mensen met deze onbegrepen aandoening en de context van een pandemie vormen een uitzonderlijke combinatie. Daarnaast benadrukt de situatie de urgentie van het aanpakken van langer bestaande knelpunten op de arbeidsmarkt en bij sociale zekerheid, zoals het ontmoedigen van flexibilisering en het creëren van een steviger vangnet voor zzp-ers. Ook wordt geadviseerd om (tijdelijke) specialistische teams bij het UWV in te richten, om subjectiviteit en willekeur te verminderen die altijd op de loer liggen bij onbegrepen aandoeningen. Het moet mogelijk worden om laagdrempelig een second-opinion van een onafhankelijke instantie te kunnen aanvragen bij een beoordeling in het kader van de WIA.
Tekorten op de arbeidsmarkt
Voor alle sectoren geldt dat de tekorten op de arbeidsmarkt toenemen. Naast meer tijd en ruimte om te herstellen en te re-integreren zou de interne wendbaarheid en flexibiliteit binnen organisaties versterkt kunnen worden. Zo kunnen mensen die (tijdelijk) niet kunnen terugkeren in de functie of arbeidsduur die ze hadden, toch behouden worden. We kunnen het ons als samenleving niet permitteren om mensen (onnodig) voor de arbeidsmarkt te verliezen.
De RVS is van mening dat de beschreven maatregelen gezien moeten worden als investering: uitstroom vanuit de arbeidsmarkt zal uiteindelijk duurder zijn dan deze mensen nu ruimhartig helpen en behouden op de arbeidsmarkt. Eenmaal uitgestroomd wordt de kans op instroom immers steeds kleiner.